Gõ bỏ thẻ vàng IUU của Ủy ban châu Âu: Cần sự đồng hành của ngư dân

Tháng 10-2017, thủy sản Việt Nam bị Ủy ban châu Âu áp thẻ vàng IUU (khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định)…

Từ năm 2012 đến nay, EC cảnh báo thẻ về IUU đối với 27 nước. Trong đó, 21 nước bị cảnh báo “thẻ vàng” và 6 nước bị áp dụng biện pháp “thẻ đỏ”. Đến nay, đã có 3 nước gỡ được “thẻ đỏ”, 14 nước gỡ được “thẻ vàng”. Tại khu vực Đông Nam Á, trong khi Thái Lan và Philippines đã gỡ được “thẻ vàng”, Việt Nam vẫn chưa được EC thu hồi thẻ. EC cho rằng, Việt Nam vẫn còn hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp, đặc biệt là tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài và kiểm soát nguồn gốc thủy sản từ khai thác còn bất cập. Nếu không giải quyết được các vấn đề về IUU, Việt Nam sẽ bị xác định là quốc gia không hợp tác và có thể sẽ bị áp dụng biện pháp “thẻ đỏ”.

Đáng lo ngại, khi bị “thẻ vàng”, 100% lô hàng thủy sản có nguồn gốc từ khai thác của Việt Nam bị kiểm tra khi xuất khẩu sang thị trường châu Âu (EU). Trường hợp bị áp dụng biện pháp “thẻ đỏ” thì tất cả sản phẩm thủy sản từ khai thác sẽ bị cấm xuất khẩu vào EU. Do EU là thị trường tín chỉ nên các thị trường khác có thể sẽ áp dụng biện pháp tương tự với hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam.

Sau 4 năm gỡ thẻ vàng IUU, Bộ NN&PTNT nhận định, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu cho nhiệm vụ chống khai thác IUU. Từ đầu năm đến nay, xảy hơn 43 vụ/69 tàu/542 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, giảm 21 vụ/35 tàu so với cùng kỳ năm 2020. Việc chưa ngăn chặn, chấm dứt được tàu cá Việt Nam vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài, tập trung tại các tỉnh Cà Mau, Bình Định, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bến Tre, đặc biệt là tỉnh Kiên Giang chưa có chuyển biến. Phía EC khẳng định, không gỡ “thẻ vàng” nếu còn trường hợp vi phạm.

Khi bị các cơ quan chức năng phát hiện, các chủ tàu thường tìm nguyên nhân để “né” tội. Một số chủ tàu khẳng định không biết IUU dù mới được các cơ quan chức năng tuyên truyền. Tỉnh Kiên Giang cho rằng, công tác chống khai thác IUU đang đứng trước hai thách thức lớn. Đó là việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình để kiểm soát 100% tàu cá hoạt động trên biển; giảm số tàu khai thác để khôi phục nguồn lợi hải sản, chú trọng chuyển đổi ngành nghề cho ngư dân. Qua theo dõi, giám sát hoạt động của tàu cá trên biển, cơ quan chức năng đã phát hiện 236 trường hợp tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển; hơn 2.000 trường hợp tàu cá mất tín hiệu kết nối trên biển, chiếm 55,5% số tàu cá lắp đặt thiết bị giám sát hành trình

Chi cục Thủy sản Kiên Giang đã làm việc với 149 trường hợp tàu vượt ranh giới biển và mất tín hiệu trên biển quá 10 ngày, xử phạt vi phạm hành chính 89 trường hợp với số tiền 1,65 tỷ đồng cho các hành vi vi phạm như: không duy trì hoặc vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình, không thực hiện quy định trong trường hợp thiết bị giám sát hành trình bị hỏng… Nguyên nhân chủ yếu do thuyền trưởng chưa quen sử dụng thiết bị, chưa nhận biết cảnh báo của thiết bị khi tàu cá vượt biên giới trên biển; lỗi của phần mềm hệ thống không phát cảnh báo khi tàu cá vượt biên giới biển; mất kết nối do lỗi kỹ thuật của thiết bị mà nhà mạng không xác định được nguyên nhân; nhà mạng ngưng cung cấp dịch vụ do ngư dân không đóng hoặc trễ hạn đóng phí thuê bao; một số trường hợp thuyền trưởng cố tình vô hiệu hóa hoạt động của thiết bị khi hoạt động trên biển; chủ tàu cố tình để thiết bị trên bờ và vô hiệu hóa thiết bị, sau đó tìm cách đưa tàu ra biển hoạt động…

Về xử phạt vi phạm hành chính đối với vi phạm về khai thác IUU đã có kết quả bước đầu. Cụ thể, năm 2020, các địa phương đã xử phạt 2.468 vụ với tổng số tiền xử phạt gần 62 tỷ đồng. Từ đầu năm 2021 đến nay, các địa phương đã xử phạt 1.527 vụ với tổng số tiền xử phạt là 13,7 tỷ đồng. Một số tỉnh bước đầu đã xử phạt các tàu vi phạm vùng biển nước ngoài như: Cà Mau, Kiên Giang, Bến Tre, Tiền Giang, Quảng Ngãi, Bình Định, Bình Thuận… Tuy nhiên, việc xử phạt hành chính đối với các vi phạm về khai thác IUU chưa thật sự nghiêm minh, đặc biệt là xử phạt đối với hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài với tỉ lệ các vụ việc được xử lý còn rất thấp so với thực tế.

Theo vasep.com.vn

Bài đọc thêm: