Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: Phương án nào là tối ưu?

Cần đưa ra lộ trình tăng thuế, mức độ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với sản phẩm thuốc lá và khuyến khích nâng cao chất lượng sản…

Mục lục

Mới đây, tại Hà Nội, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã phối hợp tổ chức “Thuế tiêu thụ đặc biệt – Hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách nhà nước và phát triển sản xuất kinh doanh” nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu trong Quyết định số 508/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ được ban hành vào tháng 4/2022, trong đó yêu cầu nghiên cứu áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối khi xây dựng lộ trình điều chỉnh tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá.

Hài hòa lợi ích của nhà nước, người dân, doanh nghiệp

Tại Hội thảo, Phó Tổng thư ký VCCI Đậu Anh Tuấn cho rằng, thuế TTĐB đã góp phần định hướng sản xuất, tiêu dùng của xã hội; điều tiết thu nhập của người tiêu dùng; tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả quan trọng đạt được, cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng thuế TTĐB cần đáp ứng yêu cầu cao hơn như cần đảm bảo được một môi trường kinh doanh ổn định, thuận lợi, hài hòa lợi ích của nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, một sắc thuế TTĐB tốt thì ngoài các mục tiêu như định hướng hành vi tiêu dùng, tăng thu ngân sách thì cần tính tới các yếu tố: tính khả thi, tính tuân thủ, cạnh tranh bình đẳng, tính tin cậy, dự báo trước được và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc Chủ tịch VTCA cho biết, tăng thuế TTĐB nhằm hạn chế tiêu dùng thuốc lá là việc làm cần thiết. Bên cạnh một chính sách thuế hợp lý, các biện pháp khác cũng cần được thực hiện một cách đồng bộ như tuyên truyền sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân về tác hại của thuốc lá; kiểm soát và hạn chế thuốc lá nhập lậu; thực hiện nghiêm việc phạt trực tiếp vào hành vi hút thuốc lá nơi công cộng…

Bà Nguyễn Thị Cúc cũng nhấn mạnh, việc tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá nên có lộ trình để các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có thể điều chỉnh, sắp xếp bố trí hoạt động sản xuất kinh doanh, vừa đảm bảo vừa ổn định sản xuất, vừa đóng góp nguồn thu, vừa hạn chế thuốc lá lậu, tránh thất thu thuế, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

“Chúng tôi đề xuất phương án sửa đổi theo lộ trình, theo đó, hai năm đầu thực hiện phương pháp thuế hỗn hợp – tương đối và tuyệt đối, bên cạnh thuế suất 75% có thể tăng thêm mức thuế tuyệt đối từ 1.000 đồng/bao. Tiếp đến, sẽ nâng dần theo lộ trình 2 năm tiếp theo nâng từ 1.000 đồng/bao lên 1.500 đồng/bao. Từ năm thứ 5 sẽ điều chỉnh tăng 2.000 đồng/bao”, bà Nguyễn Thị Cúc phân tích.

Bà Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, phương thức đánh thuế TTĐB đối với thuốc lá trên thế giới khá đa dạng (tỷ lệ %, mức tuyệt đối hoặc hỗn hợp) tuy nhiên Việt Nam mới chỉ áp dụng phương thức đánh thuế TTĐB đối với thuốc lá theo tỷ lệ phần trăm. Phương thức này đang bộc lộ nhiều hạn chế như không theo kịp tốc độ lạm phát, khuyến khích sự gia tăng thuốc lá giá rẻ hiện đang sẵn có trên thị trường, từ đó, gia tăng khả năng tiếp cận và hút thuốc lá đối với thanh thiếu niên và tăng tỷ lệ hút thuốc lá thụ động ở trẻ em. Trong khi đó, phương thức đánh thuế hỗn hợp đang được sử dụng phổ biến tại nhiều quốc gia do lợi ích mà phương pháp này mang lại, đồng thời khuyến nghị việc tăng thuế TTĐB theo phương pháp hỗn hợp cần có lộ trình để đảm bảo số thuế tuyệt đối tăng qua các năm cần tương ứng với tốc độ lạm phát.

Trích dẫn số liệu từ Tổ chức Y tế thế giới, bà Đinh Thị Quỳnh Vân, Tổng giám đốc Công ty kiểm toán và tư vấn PwC Việt Nam cho biết trong 3 phương thức, số quốc gia chọn đánh thuế tuyệt đối là đông nhất (66 quốc gia), tiếp đến là thuế hỗn hợp (61 quốc gia) và thuế theo tỉ lệ phần trăm (47 quốc gia). So với gần 15 năm trước (2008) thì cách tính thuế hỗn hợp có sự gia tăng về số lượng quốc gia chọn lựa.

Bài toán tăng thuế và chống thuốc lá lậu

Theo Chủ tịch Hiệp hội thuốc lá Việt Nam Hồ Lê Nghĩa, việc tăng thuế TTĐB, nếu có, cần cân nhắc hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách Nhà nước và phát triển sản xuất kinh doanh.“Hiệp hội kiến nghị các cơ quan chức năng nghiên cứu để đưa ra lộ trình tăng thuế, mức độ tăng thuế TTĐB đối với sản phẩm thuốc lá một cách phù hợp do điều kiện thị trường Việt Nam có nhiều phân khúc giá khác nhau, tránh tạo ra cơ hội cho thuốc lá lậu gia tăng sản lượng tiêu thụ dẫn đến thất thu thuế”, ông Nghĩa nói.

Ông Hồ Lê Nghĩa cho biết, thuốc lá lậu hiện là một vấn nạn trầm trọng của thị trường thuốc lá tại Việt Nam. Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đã hỗ trợ và hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chống thuốc lá lậu từ Trung ương đến địa phương nhằm đẩy mạnh hoạt động phòng chống thuốc lá lậu.

“Hiệp hội đề nghị nhà nước và các cơ quan hữu quan áp dụng các biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt hơn và sử dụng một phần kinh phí từ Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá để đẩy mạnh công tác chống thuốc lá lậu, qua đó tăng nguồn thu ngân sách từ ngành thuốc lá hợp pháp, thay vì đẩy nhanh việc gia tăng thuế và áp đặt thêm các khoản thu mới trên sản phẩm thuốc lá hợp pháp”, ông Nghĩa đề nghị.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện quản lý kinh tế Trung ương, tăng thuế TTĐB là một công cụ, nhưng tăng thuế có thể tăng buôn lậu; tăng buôn lậu sẽ làm giảm sản xuất và tiêu dùng hợp pháp, từ đó giảm số thu thuế. Ngoài ra, vòng xoáy tăng thuế – tăng giá có thể sẽ thúc đẩy người hút chuyển sang các loại thuốc giá rẻ ảnh hưởng sức khỏe nằm ngoài tầm kiểm soát chất lượng của nhà nước… Chính sách thuế cũng cần phải nhằm điều tiết hành vi tiêu dùng, giúp người dùng dần chuyển sang hút loại ít độc hại hơn nhờ vào đổi mới công nghệ, những loại thuốc ít làm hại, hay hạn chế tối đa tác động tiêu cực đối với môi trường chung và người không hút thuốc.

Ông Young Jae Song – Tổng giám đốc Công ty liên doanh BAT- Vinataba, cũng đề xuất chưa nên tăng thuế TTĐB trong vòng 1 – 2 năm tới, và kiến nghị Nhà nước cân nhắc một lộ trình hợp lý với mức tăng phù hợp, để tránh việc tăng sốc gây bất ổn thị trường, môi trường kinh doanh và gia tăng thuốc lá lậu cũng như những vấn đề về an sinh xã hội.

Theo Hải quan Online

Bài đọc thêm: